Page 10 - 148

lerini tamir istekleri geri çevrilmemiş hatta tamir Osmanlı, Fener Patrikhanesi’ne Bizans döneminde
sayılamayacak küçük onarımların yapılması için izin tanınan hak ve yetkilerden çok daha fazlasını tanı-
alınmasına bile gerek görülmemiştir. mıştır. Fatih’in Patriğe karşı göstermiş olduğu to-
lerans, Fatih’ten sonraki Padişahlar tarafından da
Ayinler devam ettirilmiş, Patrikhane, Osmanlı Devleti içinde
adeta bir devlet haline gelmiştir. Rum
Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlerin “...Ortodokslar fe- halkı, Patrikhane öncülüğünde bağım-
ibadet yerleri ve dinsel başkanlarının tihten önce özerk sız bir dini hayat sürmüş, kendi eğitim
durumu İslam hukuku hükümlerince kurumlarını açmış, güven içinde sanat
patriklere bölünmüş
belirlenmiştir. İbadet özgürlüğü ko- ve ticaretle uğraşmışlardır. Ortodoks-
nusunda son derece hoşgörülü olan durumda iken, II. ların çoğunluğunu oluşturan Rumlar,
Osmanlı Dönemi’nde gayrimüslim halk Mehmet bütün Or- Osmanlı Devleti’nde İmtiyazlı bir sınıfa
rahatça ibadet etme hakkına sahip sahipti. Yabancı dil bilmede yetkinlik-
olmuştur. Kendilerine mahsus kilise, todoksları İstanbul leri ve ticarette en etkin millet olarak

manastır, havra ve mezarlıkları bulu- Fener Patrikhane- nitelendirilmeleri nedeniyle üstün
nan gayrimüslim toplulukların, kilisele- si’nde, İstanbul Pat- tutulan Rumlar, Osmanlı Devleti’nin
rine ve kiliselerine ait vakıf arazilerine siyasal, ekonomik, kültürel ve sanatsal
kimsenin karışamayacağı, dini liderlere riği’nin liderliğinde alanlarında öncü topluluk olarak varlık
verilen tayin beraatlerinde belirtilmiş- birleştirmiştir. Os- göstermişlerdir.
tir. Merkezden gönderilen fermanlarla manlı, Fener Pat-
gayrimüslimlerin dinsel başkanları- Ermeniler
nın durumu belirtilerek ibadet yerleri rikhanesi’ne Bizans
olan kilise ve havralar sürekli devlet döneminde tanınan Anadolu’nun otokton halkları arasında

güvencesi altında tutulmuştur. Gay- hak ve yetkilerden yer alan Ermeniler, Osmanlı İmpa-
rimüslimlerin ibadet yerleri ve dinsel ratorluğu’nun bünyesindeki ikinci en
başkanları ile ilgili fermanların yanı çok daha fazlasını kalabalık topluluktur. Hristiyanlığın üç
sıra gayrimüslim tebaanın dini ibadet- tanımıştı...”ır. farklı mezhebinden de nüfusları bu-
lerini serbest yapabilmeleri konusunda lunmaktadır. Bu mezhepler içerisinde
fermanlar da çıkarılmıştır. başta Ermani Gregoryenler (Ortodoks)
Esas olarak İslam hukukuna dayanan millet sistemi- gelip, Ermeni Katolik ve Ermeni Protestanlar da yer
ne göre, din ve mezhep esas alınarak tasnif edilmiş alır. Fatih döneminde, Rusların, Romalıların, İranlı-
olan gayrimüslimler; Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler ların ya da Bizanslıların tanıdığı haklardan çok daha
olmak üzere üç farklı millet olarak kabul edilmiştir. fazlasını elde etmişlerdir. Ermeniler Osmanlı top-
Rumlar ve Ermeniler topluluklar için ortaya atılan raklarının hemen hemen her yerine dağılmış olarak
“millet sistemi” sonradan Yahudileri de kapsayacak yaşamışlardır. 1461’de İstanbul’da bir Ermeni Patrik-
şekilde genişletilmiştir. hanesi kurulmuş, Süryani, Kıpti ve Habeş Kiliseleri
Osmanlı Devleti’nde yaşayan azınlıklar, itibar sırası- bu Patrikhaneye bağlanmıştır. Ermeni Patriğine, Rum
na göre sınıflandırılmış ve buna göre imtiyazları da Patriği ve Hahambaşının sahip olduğu tüm yetkiler
bir birinden farklı olmuştur. Gayrimüslim topluluklar tanınmış, ayrıca diğer iki millet içine girmeyen bütün
içinde en önemli unsur Rum Ortodoks kilisesine tabi uyruklar üzerinde de yetki tanınmıştır; Çingene-
olan Hristiyanlardı. ler, Süryaniler gibi. Ermeniler, Osmanlı Devleti’nin
Hristiyan tebaasından ayrı olup, Ortodoks ve Katolik
Rumlar mezhebinden farklı olarak bağımsız bir kiliseye ve
dini düşünceye sahiptirler. Fatih’in İstanbul’u fethin-
Osmanlı Devleti’nde en büyük yoğunluğa sahip millet den sonra da bağımsız bir cemaat olarak tanınmışlar,
Rum ve Ortodokslardır. Ortodokslar fetihten önce haklar ve ayrıcalıklardan faydalanmışlardır. İstanbul

özerk patriklere bölünmüş durumda iken, II. Meh- Ermenileri ticaretle uğraşırlarken, Anadolu’da yaşa-
met bütün Ortodoksları İstanbul Fener Patrikhane- yan Ermeniler ise tarım, yün ticareti, dokuma ticareti
si’nde, İstanbul Patriği’nin liderliğinde birleştirmiştir. ile uğraşmışlardır. Ayrıca kuyumculuk, hekimlik, ha-

Rodop Rüzgârı - 8