Türkiye ile Yunanistan arasında 1923 yılında yapılan nüfus değişiminin (mübadelenin) 98 yıldönümünde Samsun’da gerçekleştirilen ve oldukça duygusal anların yaşandığı etkinliklerde Batı Trakya’dan anayurda göç eden soydaşlarımız ile yaşanan acılar bir kez daha gündeme taşındı.

Soydaşların çatı örgütü, en üst kurulu niteliğindeki STK’sı Balkan Rumeli Türkleri Konfederasyonu (BRTK) Samsun’da düzenlediği toplantı ile bir kez daha gündemi belirledi. Balkanların her noktasında her konuda inisiyatif kullanan, soydaşların sorunları için de bölgesel raporlar düzenleyip Birleşmiş Milletlere sunan BRTK, Türkiye ile Yunanistan arasında 1923 yılında varılan mutabakatla gerçekleştirilen nüfus değişiminin (mübadelenin) 98. Yılında geçmişten bu güne yansıyan acılara ışık tuttu, günümüze yansıyan sorunların aktarılmasında dil oldu, söze geldi.
Samsun’da gerçekleştirilen ve Karadeniz Balkan Dernekleri Federasyonu (KARDEF) ile Samsun Atakum Belediyesi’nin ev sahipliği yaptığı toplantılara Cumhuriyet Halk Partisi Balkan Masası adına Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak ile Bursa Milletvekili Yüksel Özkan da katıldı. Batı Trakya Türk asıllı Yunanistan Milletvekilleri Burhan Baran ( KİNAL ), İlhan Ahmet (KİNAL ) ile Hüseyin Zeybek (SYRİZA)’in de sanal ortamdan katıldığı toplantı ve panellerin yanı sıra Samsun’a gelen mübadillerin karaya ayak bastığı ilk nokta olan aynı zamanda Mustafa kemal Atatürk’ün manevi anısının da hala yaşatıldığı Tütün İskelesi’nde düzenlenen törenle denize karanfiller bırakıldı. Samsun Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Demir, BRTK Genel Başkanı Sabri Mutlu, KARDEF Başkanı Salih Meriç, Samsun Mübadele Derneği Başkanı Olcay Yanık ve Samsun’a yerleşen mübadillerin torunlarının da katıldığı törende duygusal anlar yaşanırken, gündeme taşınan Yunanistan göçü 98. yılında bir kez daha irdelendi, tartışıldı, ele alındı, konu hakkında çeşitli tebliğler sunuldu.

DOKTOR SADIK AHMET’İN ŞAHSINDA
BATI TRAKYA DİRENİŞİNİN KAHRAMANLARINA SAYGI

Yapılan konuşmalarda göçün, yani doğduğun, büyüdüğün, atalarının mezarlarının bulunduğu topraklardan koparılıp, tanımadığın bilmediğin bir yere gitmenin, orada yaşama tutunmak zorunda bırakılışın ne kadar dramatik bir hadise olduğu dile getirildi. TRT FM ‘in canlı yayın yaparak katılanların duygularını tüm Türkiye’ye aktardığı etkinliğin Faik Öztrak’ın başkanlığında yapılan istişare toplantısına CHP’nin 15 bölge milletvekili ile il başkanları ve belediye başkanlarının yanı sıra Karadeniz bölgesinde faaliyet gösteren 30 civarında Balkan derneği ve STK’sının başkan ve yöneticileri de katıldı. Toplantıda 29 Ocak 1988 yılında Batı Trakya’da yaşayan insanlarımıza karşı gerçekleştirilen baskı ve zulüm ile o günlerdeki zulme karşı dimdik duran, kendilerine ve mallarına mülklerine zarar verilmemesi için korkusuzca direnen soydaşlarımız da yaad edildi. 1990 yılında gerçekleştirilen ve bu direnişi anma amacı taşıyan toplantı sırasında yine Yunan güvenlik güçlerinin insanlık dışı uygulamalarına maruz kalan insanlarımızın da unutulmadığı etkinlikte bu direnişin kahramanları ve başta Doktor Sadık Ahmet olmak üzere ölenler rahmet ve minnetle, hayatta olanlar ise sağlık ve uzun ömür dilekleri ile anıldılar. STK başkanlarına tek tek söz verilen toplantıda katılımcılar bölgelerinde yaşadıkları sıkıntılar ile Balkanlar’da yaşayan insanlarımızla ilgili düşüncelerini aktardı, çözüm önerileri sundu.

BALKANLARDA YAŞAYAN SOYDAŞLARA KİMLİK VERİLMELİ

BRTK Başkanı Sabri Mutlu ise konuşmasında Batı Trakya'da Lozan Anlaşması sırasında bölgede faaliyette olan 305 Türk azınlık okulundan bugün sadece 115 tane kaldığına diğerlerinin Lozan Anlaşması'na aykırı olarak Yunan hükümeti tarafından çeşitli bahanelerle kapatıldığına dikkat çekti. Kalan bu okulların da başta tabelalarındaki Türk sözcüğünün kaldırılıp Müslüman Azınlık Okulu yazıldığını ve statülerinin değiştirilmeye çalışıldığını söyleyen Başkan Mutlu BRTK olarak bu uygulamanın sona erdirilmesi çağrısı yaptı. Kalan okulların da yeterli sayıda öğrenci olmadığı bahanesiyle kapatılmak istendiğine de dikkat çeken Mutlu Batı Trakya'daki soydaşlarımızın eğitim hakkının uluslararası anlaşmalara rağmen gasp edilmeye çalışıldığını söyledi. Ana dil kullanımı dahil bölgedeki insanımızın birçok konuda engellendiğine hatta evlerinin bile tadilat yapılmasına izin verilmediğine değinen Mutlu ''Bölge tarım cenneti iken bu olanak zamanla çökertildi. Bu nedenle gençlerimiz Avrupa'ya gidip geleceklerini gurbet ellerde aramak zorunda kalıyor. Bu da nüfus erozyonuna neden oluyor. Bu uygulama asimilasyon sürecinin bir parçasıdır. Biz Türk hükümeti ile Türkiye'deki duyarlı iş insanlarımızdan Batı Trakya'nın verimli ovalarına tarımsal üretime dayalı sanayi yatırımları yapmalarını istiyoruz. Bölgede yaşanan göçü ancak böyle engelleyebiliriz'' dedi. Konuşmasında başta Girit ile Kos ve Rodos adasında yaşayan ve Yunanistan'ın değişik bölgelerinde de yaşam süren Türk asıllıların sorunlarına da dikkat çeken Başkan Mutlu bu insanlarımızın Lozan Anlaşması dışında bırakıldığını, eğitim hakkının engellendiğini, hatta asimilasyon sürecinin daha etkin hayata geçirilerek karma evliliklerin özellikle teşvik edildiğini söyledi. Bunun önüne geçilmesi için bu soydaşlar ile Balkanların tamamında yaşayan insanlarımıza Türkiye Cumhuriyeti kimliği verilmesini isteyen BRTK Genel Başkanı Sabri Mutlu ''Bu uygulama mutlaka hayata geçirilmeli. Hükümetimiz acil olarak buradaki insanlarımıza el uzatıp onların kendilerini güvende hissetmelerini sağlamalıdır'' dedi.

69 BALKAN STK’SINDAN ORTAK BİLDİRİ

CHP’nin Balkan Masası Başkanı ve panelin yöneticisi Faik Öztrak aktarılan sorunların çözüm noktasındaki düşüncelerini dile getirirken yapılacak ortak projelerin gerçekleştirilmesi için üç belediyenin Balkanlar’da kardeşlik protokolü imzalayacağını, CHP’li belediyelere konfederasyona bağlı derneklerle işbirliği yaparak Balkanlar’da yaşayan insanımıza ulaşmaları için de talimatlar verileceğini ifade etti. Öztrak bu konuda Batı Trakya başta olmak üzere Balkanların tamamında soydaşlar ile ilgili işbirliği projeleri gerçekleştirmek ve yürütülecek çalışmaları koordine etmek ve taçlandırmak için Balkan Masası bünyesinde daimi bir sekreterya kurulduğunu da belirtti.

Mübadelenin 98.yılı anısına gerçekleştirilen etkinlikler sonrası konu hakkında 69 Balkan STK başkanının imzasını taşıyan bir basın bildirisi de yayınlandı. Yapılan ortak açıklamada geçmişte yaşanan acıların bir daha tekrarlanmaması istendi. Yaklaşık iki milyon insanın yerinden yurdundan oluğu hatırlatılan basın bildirisi şu görüşlere yer verildi:

‘’Türk-Yunan Nüfus Mübadelesinin 98.yılında çok farklı bir Dünya’dayız..

30 Ocak 1923 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Yunan Hükümeti arasında imzalanan “Türk topraklarında yerleşmiş Rum Ortodoks dininden Türk uyruklarıyla, Yunan topraklarında yerleşmiş Müslüman dininden Yunan uyruklarının” zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi ile her iki ülkeden yaklaşık iki milyon insan doğdukları topraklardan ayrılmak zorunda kaldı.

MÜBADELE ÖYKÜLERİ SUYUN İKİ YANINDA DA 98 YILDIR HİÇ Unutulmadı

Günümüzde mübadele müzelerinde; efemeralarını, siyah beyaz fotoğraflarını gördüğümüz ancak hepsinden önemlisi kuşaktan kuşağa aktarılan memleket anıları, yüreklerimizde sakladığımız yeni vatanlarına yolculuklarının öyküsü suyun iki yanında 98 yıldır hiç unutulmadı. 100. yıla iki yıl kala mübadelenin, başka bir deyişle iki yönlü can değişiminin bu denli hatırda kalmasının başlıca nedenleri: Kültürün taşınması ve göçlerin tüm hızıyla sürmesidir.
Evet, bu yıl çok farklı bir dünyadayız..

Koronavirüs salgını nedeniyle dünyamızın toplumsal ve ekonomik düzeni alt üst oldu.

Ülkelerin sağlık sistemleri çökme noktasına geldi. Her gün binlerce insan yaşamını yitiriyor.

Dünya’da vaka sayısı yüz milyona yaklaştı. Şu ana kadar dünya genelinde yaşamını yitirenlerin sayısı iki milyonu aştı. Sağlık Bakanlığının verilerine göre ülkemizde vaka sayısı iki buçuk milyona, yaşamını yitirenlerin sayısı 25.000’e yaklaştı. Yaşamını yitirenler arasında çok sayıda doktor, hemşire ve sağlık emekçisi bulunuyor. Olağanüstü bir çaba ve özveri ile görev yapan sağlık çalışanlarımıza şükranlarımızı sunuyor, candan kutluyor ve alkışlıyoruz.

Salgın hastalıklar hayatımızın bir gerçeğidir. Geçmişte milyonlarca insanın ölümüne neden olan salgınlar görüldü. Salgın hastalıklar biz mübadillere hiç yabancı değildir. 1923 yılında savaştan yeni çıkmış bir ülkenin tüm mübadillerinin karantina altında tutulmasına ve bulaşıcı hastalıklara karşı aşılarının yapılmasına karşın hemen her mübadil ailede can kayıpları yaşanmıştır.
Geçmişte yaşananlar bize KORONAVİRÜS salgınının da son sağlık krizi olmayacağını göstermiştir. Dünya Sağlık Örgütü, halk sağlığına daha fazla yatırım yapmaları için bütün devletlere çağrı yapıyor. Ayrıca Covid-19 aşılarının herkese eşit şekilde dağıtılması gerektiğinin altını çiziyor. En büyük dileğimizin günümüzün teknolojisinde tüm insanların düzenli ve etkili aşılanması olduğunun altını çiziyoruz.

Son günlerde gündeme gelen tartışmalardan birisi de “Aşı Pasaportu”. Mübadillerin, aile büyüklerinin doğup büyüdükleri toprakları ziyaretlerinde vize alma zorunluluğu, vize alırken yaşanan sıkıntılar yetmiyormuş gibi pandemi nedeniyle uygulamaya konulacağı söylenen “Aşı Pasaportu” seyahat imkanlarımızı iyice kısıtlayacaktır. COVID 19 salgını sürerken gündeme giren ‘aşı pasaportu’ yeni acılara ve ayrılıklara neden olacağı için bu düşüncenin uygulanmamasını diliyoruz.

MÜBADİLLERE VİZE UYGULAMASINA SON VERİLMELİ

Pandemi nedeniyle sarsılan ekonomiden etkilenen tüm vatandaşlarımızın; özellikle de dezavantajlı grupların barınma ve geçim sorunları için etkin önlemlerin alınmasını istiyoruz. Ülkemizde en dezavantajlı grup hiç kuşkusuz Romanlar ve Roman mübadillerdir.

Bu grubun; barınma, eğitim, çalışma ve sağlık sorunları güncelliğini koruyor, sorunlarının acil ve kalıcı olarak çözümlenmesi gerektiğini vurguluyoruz.

Dünya’daki dezavantajlı gruplardan olan sığınmacıların, mültecilerin ve Romanların, Türkiye’de; geçici koruma statüsünde olan göçmenlerin sağlıklı yaşam koşullarına bir an önce kavuşmaları için Avrupa Birliğinin gerekli önlemleri ivedilikle almasını bekliyoruz.

Komşu Suriye’de süren acımasız savaş nedeniyle milyonlarca insan canını kurtarmak için ülkesini terk etti, dört milyona yakını Türkiye’ye sığındı. Bu insanların tekrar ülkelerine dönebilmeleri ve huzur içinde yaşamlarını yeniden kurabilmeleri için barışçıl ortamın bir an önce sağlanması gerektiğini önemle vurguluyoruz.
Geçen yıl yaptığımız ortak açıklamada dile getirdiğimiz:
-Vize uygulamasına son verilmesi,

- Her iki ülkede mübadeleden kalan kültürel mirasın korunması,
- Çevremizde yükselen savaş tehdidinin giderek tüm dünyayı saracak bir sıcak çatışmaya dönüşmesi olasılığına karşı hemşerimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘’yurtta sulh cihanda sulh’’ sözleriyle ifade ettiği prensibe uygun olarak içerde demokrasi, dışarda diplomasi odaklı adımlar atılması,

- Doğu Akdeniz’deki kaynakların kullanımı başta olmak üzere Türkiye ve Yunanistan arasında yaşanan tüm anlaşmazlıkların çözümü için itidalli davranılması ve diplomasiye önem verilmesi gerektiğine inanıyoruz.

- Barışın önemini vurgulamak için Lozan Barış Antlaşması’nın imzalandığı 24 Temmuz’un LOZAN BARIŞ BAYRAMI olarak ilan edilmesi ve resmen kutlanılması ile ilgili taleplerimizi yineliyoruz.
Mübadelenin ve Lozan Barış Antlaşmasının 98.yılında, çatışmaların ve savaşların sona ermesini, tüm dünya halkları için barış ve demokrasinin egemen olmasını ümit ederek; savaşlarda, göç yollarında, terör saldırılarında ve koronavirüs salgınında yaşamını yitirenleri saygı ve rahmetle anıyoruz.
Çekilen acılar bir daha yaşanmasın.’’

Balkan mübadilleri ve soydaşları temsil eden 69 STK
adına ortak açıklamaya imza koyan kuruluşlar;

• Lozan Mübadilleri Vakfı Genel Merkezi
• Lozan Mübadilleri Vakfı Ege Bölge Temsilciliği
• Lozan Mübadilleri Vakfı Mudanya Temsilciliği
• Karadeniz Rumeli Dernekleri Federasyonu Genel Merkezi
• Karadeniz Rumeli Dernekleri Federasyonu Ordu Temsilciliği
• Karadeniz Rumeli Dernekleri Federasyonu Gümüşhacıköy Temsilciliği
• Karadeniz Rumeli Dernekleri Federasyonu Merzifon Temsilciliği
• Karadeniz Rumeli Dernekleri Federasyonu Vezirköprü Temsilciliği
• Karadeniz Rumeli Stratejik Araştırmalar Merkezi
• Akdağmadeni Lozan Mübadilleri Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği
• Alaçam Mübadele ve Balkan Türk Kültürünü Araştırma Derneği
• Amasya Mübadele ve Balkan Türkleri Derneği
• Ankara Lozan Mübadilleri Derneği
• Ayvalık Giritliler Derneği
• Bafra Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği
• Beylikdüzü Gürpınar Trakyalılar ve Rumeliler Eğitim Kültür Dayanışma Derneği
• Bodrum Girit ve Yunanistan Göçmenleri Kültür Dayanışma Derneği
• Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği
• Büyük Mübadele Derneği
• Çukurova Girit Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği
• Demirtaş Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği
• Derecik Mübadele ve Balkan Türkleri Derneği
• Didim Rumeli Kültürünü Yaşatma ve Dayanışma Derneği
• Edirne Lozan Mübadilleri Derneği
• Erdek Girit ve Rumeli Mübadilleri Dostluk Dayanışma Derneği
• Erzin Turunçlu İmraniye Girit Türkleri Kültür Derneği
• Eski Atışalanı Köyü Kültür Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği
• Eskişehir Rumeli Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği
• Fethiye Muhacir Romanlar Sosyal Dayanışma Derneği
• Gelibolu Lozan Mübadilleri Derneği
• Gemlik Girit ve Rumeli Türkleri Kültür Dayanışma Derneği
• Giresun Lozan Mübadilleri ve Balkan Kültürünü Araştırma Derneği
• Giritliler Kültür, Dostluk ve Yardımlaşma Derneği
• Hebilli Köyü Kale Giritliler Kültür ve Dayanışma Derneği
• Isparta Lozan Mübadilleri Derneği
• İki Yaka Mübadilleri Derneği
• İlkadım Çanakça Derneği
• İncirliova Selanik Mübadili ve Göçmenleri Eğitim, Kültür Dayanışma Derneği
• İzmir Giritliler Derneği
• Kartal Rumeli Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği
• Kayabaşı Selanikliler Derneği
• Kuşadası Selanik Mübadilleri ve Rumeli Göçmenleri Kültür Dayanışma Derneği
• Lozan Mübadilleri Derneği (İstanbul)
• Mahmutbey Selanikliler Derneği
• Manisa Giritliler Derneği
• Mersin İhsaniye/Melemez Kültür ve Dayanışma Derneği
• Mersin Girit Türkleri Kültür Dostluk ve Yardımlaşma Derneği
• Mursallı Eğitim Kültür ve Dayanışma Derneği
• Niksar Balkan Türkleri Derneği
• Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği
• Samsun Hacıismail Spor Kulübü Derneği
• Samsun Selanik Spor Kulübü Derneği
• Sarıyer Lozan Mübadilleri Derneği
• Selanik Türkleri ve Buca Yaylacıklılar Eğitim Kültür Dayanışma Derneği
• Selimpaşa Epivates Bigados Tarihi Kültürel Sosyal Eğitim ve Araştırma Derneği
• Selimpaşa Çağdaş Eğitim Kültür Selanik Mübadele ve Turizm Derneği
• Seyrekliler Kültür ve Dayanışma Derneği
• Sinop Mübadele ve Balkan Türk Kültürünü Araştırma Derneği
• Tarsus Girit Türkleri Derneği
• Taşova Mübadele Derneği
• Tokat Erbaa Balkan Türkleri Derneği
• Yanyalılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği
• Silifke Giritliler Kültür ve Dayanışma Derneği
• Şarköy Mübadilleri
• Tepecik Trakya Rumeli Kültür ve Dayanışma Derneği
• Bornova Selanikliler Kültür ve Dayanışma Derneği
• Eşrefpaşa Giritliler Derneği
• Tokat Balkan Türkleri Derneği